Les Plus Beaux Villages de France

01 Apr Les Plus Beaux Villages de France

Fransen houden van labels en van afkortingen en met PBVF weten ze beide aardig te combineren. PBVF staat voor Plus Beaux Villages de France, de Mooiste Dorpen van Frankrijk. Nu telt Frankrijk natuurlijk ontzettend veel gemeenten. 35.416 om precies te zijn. Ze zijn vaak niet groot en tellen gemiddeld slechts weinig inwoners. Veel van die dorpjes zijn best mooi, maar 164 ervan zijn bestempeld als wondermooi en kregen het label. En niet minder dan 13 daarvan staan op het programma van onze gasten. Dat wordt keuzes maken!

Welke dorpen kunnen PBVF worden?

Om Plus Beaux Village de France te worden dien je als dorp een aanvraag in. Let wel, de criteria zijn bijzonder streng: slechts 20% van de aanvragers ontvangt na doorgedreven evaluatie het begeerde label. Er zijn dan ook niet minder dan 30 criteria. Om te weten of het überhaupt de moeite loont om een aanvraag in te dienen kijk je best zorgvuldig naar de eerste drie criteria: je dorp telt niet meer dan 2000 inwoners, je botst er op ten minste twee beschermde sites, zoals een historisch monument of een opmerkelijke erfgoedlocatie én de aanvraag wordt gedragen door de gemeenteraad. Check? Ga dan door naar de volgende ronde. 

Welke selectiecriteria hanteert de commissie van de PBVF?

Vooreerst wordt er gekeken naar de beschermde sites en monumenten in de dorpskern. Dat moeten er dus minstens twee zijn, maar meer mag altijd.

Dan worden de architectonische kwaliteiten van het dorp als geheel onder de loep genomen. Harmonie en homogeniteit, daar draait het om. Passen de gebouwde volumes mooi bij elkaar? Is er uniformiteit in de dakbedekkingsmaterialen, de kleuren van de daken, de gevelmaterialen en de gevelkleuren? Mooi. Dan kijken we verder naar de stedenbouwkundige kwaliteiten. Hoe omvangrijk dan wel compact is het bebouwde weefsel? Is ook de omgeving en de toegang tot het dorp de moeite waard? En hoe zit het met de dimensie van het wegennet?

Tot slot gaat de commissie na of je als dorp ook actief de nodige inspanningen levert om het geheel nog bijkomend te verfraaien. Wat is het gevoerde beleid aangaande renovatie van gebouwen, reclamepanelen, inrichting van de openbare ruimte, inbreng en beheer van groenelementen? Hoe organiseer je het parkeren in en om het dorp, wat met elektriciteits- en telefoondraden, hoe esthetisch verantwoord is de openbare verlichting?…

Verwacht je dus maar aan een lijvig dossier. 

Liggen er Plus Beaux Villages in de omgeving van Le Manoir?

Jazeker, dertien dus… al dient het gezegd dat we, zoals we het hier op het Franse platteland gewoon zijn, ‘omgeving’ best wel ruim interpreteren. Zo ligt ‘onze’ hoofdstad Cahors, de hoofdstad van het departement Lot, op zo’n 70 km. Dat is nu niet meer meteen een dingetje – onze administratie staat tegenwoordig helemaal op punt – maar de eerste jaren zijn we geregeld heen en weer gereden met formulier x en aanvraagblad y (en of we bewijsstuk z misschien ook nog even kunnen binnenbrengen?). Ook voor andere dan onze dagelijkse boodschappen rijden we al snel de ruim 30 km tot Brive-la-Gaillarde. Een concertje in Gramat? 35 km. Een lezing in Milandes? 41 km. Mét bochten. Maar stuk voor stuk schitterende wegen door een wondermooi landschap. We blijven van elke tocht genieten en onze gasten hebben we ook nog niet horen klagen. Daar gaan we dus, richting PBVF… Een overzicht van wat de commissie ons te vertellen heeft, in alfabetische volgorde:

Autoire, in het departement Lot, op 44 km van Le Manoir in Souillac

Autoire ligt in de holte van een keteldal: een half cirkelvormige vallei die ooit door een gletsjer zou zijn gevormd. Het keteldal wordt omgeven door de ‘causse’ – het kalkplateau – tussen Figeac en Gramat. Hier veel landhuizen en herenhuizen, met consequent bruine dakpannen en een veelheid aan karakteristieke vierkante duiventillen. Een wandeling richting de wand van het keteldal is een must: tijdens nattere perioden klatert er met veel geweld een waterval naar beneden. Verder wandelen tot in Loubresac (zie verder) kan ook.

Beynac-et-Cazenac, in het departement Dordogne, op 35 km van Le Manoir in Souillac

Beynac-et-Cazenac bevindt zich op 10 km ten zuidwesten van Sarlat-la-Canéda. Het dorp zelf ligt aan de oevers van de Dordogne, maar het meest in het oog springende is het kasteel dat er 150 m bovenuit torent. Het kasteel werd ooit belegerd door Richard Leeuwenhart, en lag nadien tijdens de honderdjarige oorlog vaak en lang in gevecht met het aan de overzijde van de rivier gelegen kasteel van Castelnaud-La-Chapelle (zie verder). Het dorp, met zijn bleke gevels en lauze (kalkstenen) daken oogt vandaag de dag bijzonder vredevol.

Carennac, in het departement Lot, op 34 km van Le Manoir in Souillac

Carennac dankt zijn bestaan en glorie aan de machtige abdij van Cluny die er in 1047 een priorij sticht. Vanaf de 13de eeuw ontwikkelt zich rond de kerk en de kloostergebouwen een heus dorp. Nu nog hebben tal van huizen hun gebeeldhouwde ramen van weleer behouden. De Romaanse kerk heeft een indrukwekkend 12de eeuws timpaan, het klooster staat er nog, en ook het in de 15de eeuw opgetrokken chateau des Doyens is geklasseerd als historisch monument. Een wandeling in de buurt voert algauw over de restanten van romeinse wegen.

Castelnaud-la-Chapelle, in het departement Dordogne, op 38 km van Le Manoir in Souillac

Vanuit het kasteel van Castelnaud-la-Chapelle kijk je uit op het kasteel van Beynac. Tussen beide kastelen ligt de Dordogne. In de honderdjarige oorlog vormde die de grens tussen Frankrijk en Engeland. De nu lieflijke vlakte tussen beide kastelen was dus jarenlang een gevaarlijk oorlogsterrein. Het kasteel van Castelnaud is nu omgebouwd tot een museum voor Middeleeuwse oorlogsvoering. 

Nog in Castelnaud-la-Chapelle bevindt zich het kasteel van Milandes, voormalig eigendom van Josephine Baker. De huidige eigenaars doen er alles aan om het leven van deze grande dame in de kijker te zetten. Prachtige collectie én een mooi maar triest verhaal.

Collonge-la-Rouge, in het departement Corrèze, op 34 km van Le Manoir in Souillac

Collonge-la-Rouge, met zijn silhouet van purpere kalksteen, rijst van ver duidelijk zichtbaar op tussen het omgevende groen. In het compact dorp met imposante bouwvolumes, bekroond met leistenen daken en tal van torentjes, getuigt elke steen van een rijke geschiedenis. Ooit was het een stopplaats voor pelgrims op weg naar Santiago de Compostela, en daar heeft het nog zijn 11de eeuwse kerk aan te danken. Op de oude graan- en wijnmarkt uit de 16de eeuw staat nog steeds de gemeenschappelijke oven die herinnert aan de bloeitijd van deze handelsstad. In de 19de eeuw zorgde de druifluisepidemie voor een compleet verval, om pas in de jaren ‘80 van de vorige eeuw een nieuwe adem te vinden. 

Curemonte, in het departement Corrèze, op 37 km van Le Manoir in Souillac

Curemonte strekt zich uit op een lange heuvelrug die uitkijkt over de valleien van de Soudroire en de Maumont. Curemonte heeft als bijnaam ‘Village des Trois’, want hoe schattig klein het dorpje ook is, er staan drie kastelen, drie kerken en drie bronnen. Het zijn vooral de centraal en naast elkaar gelegen kastelen van Saint-Hilaire (14de eeuw) met zijn vierkante torens, en het kasteel van Les Plas (16de eeuw) met zijn ronde torens, die in het oog springen. Ze zijn dan ook van dezelfde eigenaar en liggen binnen dezelfde ommuurde tuin. Het derde kasteel, La Johannie, bevindt zich net naast de dorpshal. Breng zeker ook een bezoek aan de oriëntatietafel net buiten en boven het dorp, met zicht over de daken van Curemonte en het weidse landschap eromheen.

Domme, in het departement Dordogne, op 34 km van Le Manoir in Souillac

Domme werd rond 1280 uitgebouwd als ‘bastide’, een vestingstadje van strategisch belang in de oorlog tussen Fransen en Engelsen. Domme’s bijzondere kenmerk en onmiskenbare charme is zijn ligging op de klif, met uitzicht op de Dordogne. In het verlengde van de Place de la Halle ligt de esplanade de la Barre, die 150 meter boven de mythische rivier uitsteekt en een panoramisch uitzicht biedt op de landschappen van de vallei, gekenmerkt door gecultiveerde vlaktes en de zeer donkergroene eikenbossen waaraan dit deel van de Périgord zijn label “Zwarte Périgord” ontleent. Het uitzichtpunt onthult ook enkele juweeltjes van het plaatselijke erfgoed: het kasteel van Montfort, de dorpen La Roque-Gageac en Beynac-et-Cazenac, of de Tuinen van Marqueyssac. De binnenvaart op de Dordogne, actief van de 8e eeuw tot het begin van de 20e eeuw, zorgde voor de uitwisseling van goederen tussen Auvergne en Aquitaine. Vanuit Domme vervoerden de schuiten voornamelijk wijn en maalderijproducten. Dat goederenvervoer is nu volledig  vervangen door de pleziervaart met toeristische gabarres, kano’s en kajaks.

La Roque-Gageac, in het departement Dordogne, op 34 km van Le Manoir in Souillac

Vanop de Dordogne krijgt men het mooiste totaalbeeld van La Roque-Gageac: een dorp tegen de rotswand gebouwd, wat noodgedwongen tot een kluwen van autovrije straatjes leidt.  De rotswand zelf ligt pal op het zuiden. Met een zon die de hele dag de kalksteenrotsen kan verwarmen resulteert dit al snel in een zuiders microklimaat. Wie het dorpje bezoekt kan dus echt niet omheen de rijkelijke exotische beplanting. Naar boven klimmen is de boodschap. En neem zeker ook de 140 trappen richting het in de rotsen uitgehouwen fort dat aan de oorsprong ligt van het dorp. 

Loubressac, in het departement Lot, op 45 km van Le Manoir in Souillac

Loubressac is een mooi en authentiek dorpje, met laatmiddeleeuwse huizen, een elegante kerk en een kasteel, gebouwd en herbouwd na de honderdjarige oorlog (toen het in handen was van de Engelsen) en de godsdienstoorlogen. Wat Loubressac vooral aantrekkelijk maakt, is het uitzicht: het dorp kijkt uit over niet minder dan drie valleien, die van de Dordogne, de Cère en de Bave. Temidden van dit ongelooflijke panorama zijn de kastelen van Castenau en Montal en de Torens van Saint-Laurent te bewonderen. 

Saint-Amand-de Coly, in het departement Dordogne, op 30 km van Le Manoir in Souillac

Op ongeveer twintig kilometer van Sarlat en op een steenworp van Lascaux ligt Saint-Amand-de-Coly, comfortabel gelegen tussen twee beboste valleien in het dal van de Vézère. De abdijkerk uit de 12e eeuw, die als de mooiste versterkte kerk van de Périgord wordt beschouwd, waakt over de huizen van het dorp, die net als de abdijkerk zijn opgetrokken uit Sarlat-steen en de typische daken van leisteen uit de streek, in een harmonieus contrast van okerkleurige en grijze tinten.

Saint-Cirq-Lapopie, in het departement Lot, op 73 km van Le Manoir in Souillac

Saint-Cirq-Lapopie, gelegen op een klif die uitkijkt over een meander van de Lot, is een meesterwerk uit de middeleeuwen. De versterkte kerk overheerst het uitzicht en wordt omgeven door de harmonieuze volumes van huizen, voorzien van de typische bruine dakpannen uit de streek. Het dorp was ooit de thuishaven van een bloeiende botenindustrie en bekend om zijn houtdraaiers. Niet minder dan 13 historische monumenten staan er in perfecte harmonie met tal van  winkeltjes, restaurants en cafés. Reden genoeg om in 2012 door de Fransen bekroond te worden tot meest favoriete dorp van het land.

Saint-Léon-sur-Vézère, in het departement Dordogne, op 39 km van Le Manoir in Souillac

Halverwege tussen Lascaux en Les Eyzies, ligt deze voormalige bloeiende haven in een bocht van de Vézère. Een van de juweeltjes van Saint-Léon sur Vézère is zonder twijfel de Romaanse kerk uit de 12e eeuw. Dankzij de buitengewone akoestiek en het majestueuze decor worden hier tijdens het zomerseizoen de concerten van het Festival du Périgord Noir gegeven. Indrukwekkend is het 16e-eeuwse Château de Clérans, dat midden in het dorp staat. Het is privé-eigendom en kan helaas niet worden bezocht. Ook het herenhuis van La Salle is alleen van buitenaf te bewonderen. Het dateert uit de 14de eeuw en heeft een vierkante met machicoulis* bekroonde donjon.

 *uitgekraagde gaanderij op een stads-, vesting- of kasteelmuur, voorzien van schietopeningen in de vloer, tevens dienende voor het werpen van kokende olie, stenen e.d. op zich aan de voet van de muur bevindende aanvallers.

Turenne, in het departement Corrèze, op 23 km van Le Manoir in Souillac

Turenne, dat de naam draagt van een machtig burggraafschap dat tien eeuwen lang heerste over de Limousin, de Périgord en de Quercy, heeft veel sporen van zijn geschiedenis bewaard. De overblijfselen van het kasteel, met zijn twee torens, domineren het dorp. Daar zijn nog tal van oude particuliere herenhuizen uit de 15e tot 17e eeuw te bewonderen, compleet met wachttorens en siertorentjes. Het hele dorp ligt op en rond een heuvel en is dus 360° in het rond te bewonderen.